door Tomas Hekkers

Allereerst iets over het prepareren van trilobieten. Onder andere in Marokko is het zo dat de meeste soorten in keiharde kalksteen zitten en afkomstig zijn uit het Atlas-gebergte. Het gevolg is dat zo'n beestje erg moeilijk uit te prepareren is. Dit wordt op straat gedaan met 'een spijker' waarmee het fossiel uit de steen wordt 'gekrast'. Dit wordt dan ook terecht 'trilobieten-slacht' genoemd. Omdat er door deze preparatiewijze veel aan het fossiel beschadigd wordt getracht dit te herstellen. De trilobiet wordt dan vaak afgesmeerd en vervolgens toegedekt met een dikke laag zwarte verf. Overigens zijn de meeste marokkaanse trilobieten helemaal niet zwart, maar bruin, olijfgroen of soms een combinatie van kleuren. Je kunt je voorstellen dat dit 'herstellen' maar tot een bepaald percentage acceptabel is.

Hoe onderscheid ik echt van niet echt?

Zoals ik aangaf zitten de meeste echte (Marokkaanse) trilobieten diep verborgen in de steen. Om deze te vinden wordt de steen gekraakt en de trilobiet door midden gebroken. Daarom dat je er bijna niet aan ontkomt dat de uitgeprepareerde trilobiet vaak een breuk heeft. Als deze breuk dwars door alles (steen en beest) heenloopt is dat niet erg. Dit is namelijk een teken dat het beest en de matrix bij elkaar horen.

Bekijk altijd de onderkant van de steen. Dit geeft informatie over het feit of er is samengesteld, of dat een stuk uit de twee hiervoor beschreven gebroken twee delen bestaat. Met name bij de 'trilobiet-pizza's' kun je op de onderkant goed de scheidingen tussen de stukken zien. Let ook op krassporen van het prepareren. Deze worden heel vaak gebruikt om kleurverschil tussen steen (echt) en smeermiddel (niet echt) te verbergen. Op een overgang is er meer gekrast, let maar eens op. Bovendien kun je vaak een (miniem) kleurverschil in 'steenkleur' zien. Kijk het beestje in de ogen. Een aantal orden heeft kenmerkende facetogen, een detail wat moeilijk na te maken is. Met name de holochroale ogen o.a. bij de soort Scabriscutellum sp. zijn heel fijn gefaceteerd en nagenoeg niet na te maken. Let wel dat dit alleen iets zegt over de ogen en mogelijk het cephalon. Ook andere specifieke kenmerken van een trilobiet helpen je in je onderzoek. Als je weet dat een bepaalde 'phacopide' trilobiet 12 ribben heeft en de aangeboden soort heeft er 16 is er dus aan geknutseld. Let ook op symmetrie. Als iets er niet natuurlijk (symmetrisch) gevormd uitziet is dat reden om het verder te onderzoeken. Zoek tenslotte naar luchtbellen. Vervalste delen die van een vulmiddel worden gemaakt vertonen bij het uithardingsproces blijvende luchtbelletjes.

Hoe kan ik echtheid proefondervindelijk vaststellen?

Vervolgens wat 'test-methoden' om vast te stellen of een trilobiet echt is. Als je trilobieten gaat kopen is het handig een klein flesje aceton en wat wattenstaafjes mee te nemen. Hiermee kun je in 2 tellen zien of de trilobiet geverfd is doordat je staafje zwart wordt. Houd wel rekening dat zwarte verf weer gelakt kan zijn en je in dat geval zul je iets langer mogen poetsen. Wel eerst even overleggen met de verkoper natuurlijk. Als iets echt is, gebeurt er niets en heeft de aceton geen enkel effect op het fossiel. Sterker nog, net geprepareerde stukken krijgen nogal eens een bad aceton om het karwei mooi af te maken, dat je het even weet. Ook onder kraan houden biedt uitkomst. Gepleisterde delen zijn waterafstotender dan echte delen. Daarom zullen waterdruppels zich hierop anders gedragen. Zo kun je geknutselde delen ontmaskeren. De laatste reguliere methode is 'doorprikken met een gloeiende naald'. Dit gaat lang niet altijd op omdat sommige gebruikte moderne smeermiddelen behoorlijk warmtebestendig zijn en niet direct insmelten.

Radicalere methoden zijn de brander erop of doorzagen. Met de eerste moet je wel oppassen omdat je ook de echte delen lelijk kunt verminken, maar de 'kunststof' zal als eerste verdwijnen. Wel buiten doen want het plastic stinkt en walmt! Bij doorzagen kun je mooi zien of een totaal-vervalsing op een echt steen-stuk is geplakt.

Je zult begrijpen dat het niet eenvoudig is om nu te bepalen of een trilobiet of een ander fossiel authentiek is of niet. We hopen je hiermee een eind te helpen. Bij twijfel kun je natuurlijk altijd je vraag op ons Forum plaatsen. Succes!