Glossarium
Wil je een artikel toevoegen kan je dat middels dit formulier.
Aardmantel
De aardmantel is een onderdeel van de Aarde bevindt zich tussen de aardkorst en de kern van de Aarde
Absolute datering
Absolute datering van gesteentelagen wordt mogelijk gemaakt door een combinatie van relatieve datering en radiometrische datering
Adaptatie
Adaptatie is het proces dat zorgt dat populaties specifiek aangepast zijn aan het milieu waarin ze leven
aff.
De uitdrukking aff. wordt gebruikt in de wetenschappelijke naamgeving om te duiden op het mogelijk taxonomisch verband tussen een nieuwe soort en een gekende soort
Angiospermae
Angiospermen zijn de belangrijkste groep landplanten waaronder ook alle bloeiende planten zijn ingedeeld
Arthropoda
Athropoden zijn geleedpotigen en omvatten de zespotigen, spinachtigen, kreeftachtigen en trilobieten
Batoidea
Batoidea zijn een superorde waarin de roggen, zaagvissen en gitaarroggen worden ondergebracht
Bone bed
Een Bone-bed oftewel bottenlaag is een laag sediment waarin zich een ophoping van botten bevindt
Brachiopoda
Tweekleppige schelp waarvan de afzonderlijke kleppen bilateraal symmetrisch zijn en de kleppen zelf verschillend van elkaar.
Caldera
Een caldera is een grote vulkaankrater die is ontstaan doordat de oorspronkelijke vulkaan is ingezakt
cf.
De afkorting cf. staat voor het Latijnse ‘confer’ en betekent dat het fossiel lijkt op de genoemde soort
Chitine
Chitine is een belangrijke bouwsteen voor het exoskelet van verschillende groepen geleedpotigen
Chondrichthyes
De Chondrichthyes of kraakbeenvissen zijn een klasse van kaakvissen waarvan het skelet grotendeels uit kraakbeen bestaat
Cladistiek
Cladistiek is een methode die wetenschappers gebruiken om inzicht te krijgen in de evolutionaire verwantschap tussen organismen
Continentendrift
Continentendrift is het geologisch fenomeen dat continentale platen niet vastliggen maar bewegen
Convergentie
Convergentie is het ontwikkelen van gelijke eigenschappen bij meerdere taxonomische groepen die niet aan elkaar verwant zijn
Cuesta
Een cuesta is een steile heuvel of klif in het landschap die veroorzaakt wordt door een dagzomende laag
Diagenese
Diagenese is het veranderen van het gesteente bij lage temperatuur en druk nadat het is afgezet
Diagnostische eigenschap
Een diagnostische eigenschap is een eigenschap op basis waarvan een taxonomische groep onderscheiden kan worden van andere groepen
Discordantie
Een discordantie is een vlak waar een hoekverschil met de onderliggende lagen te zien is
Distaal
Distaal is een anatomisch begrip; een lichaamsdeel dat zich verder van het midden van het lichaam bevindt
Druipsteen
Druipsteen is een karstverschijnsel waarbij kalk wordt afgezet in grote openingen in het gesteente
Elasmobranchii
De Elasmobranchii vormen een groep kraakbeenvissen, en omvat de haaien, roggen en vleten
Ex situ
Ex situ is een term die wordt gebruikt wanneer een fossiel buiten de afzetting wordt gevonden waar deze oorspronkelijk uit afkomstig is
Formatie
Een geologische formatie is een pakket gesteentes dat door geologen tot dezelfde eenheid gerekend wordt omdat ze bepaalde overeenkomstige eigenschappen hebben.
Fungi
De Fungi vormen in de taxonomie een koningrijk waarbinnen organismen als zwammen en gisten zijn ondergebracht
Fylliet
Fylliet is een metamorf gesteente dat is gevormd doordat schalie werd blootgesteld aan metamorfose
Gastroliet
Gastrolieten is een term voor stenen afkomstig uit het spijsverteringssysteem van een dier.
Genetica
De genetica of erfelijkheidsleer is de tak van de wetenschap die een verklaring biedt voor de genetische overerving van eigenschappen
Genotype
Het genotype is het totaal van eigenschappen van een individueel organisme dat afkomstig is uit het genetisch materiaal
Gidsfossiel
Gidsfossielen zijn fossielen die karakteristiek zijn voor een bepaalde laag in de stratigrafie
Graafgang
Een graafgang is een sporenfossiel dat ontstaat door de graafactiviteiten van een organisme
Hexapoda
De Hexapoda vormen de grootste groep binnen de Arthropoda en omvatten onder andere de insecten
Holdfast
De holdfast of hechtschijf is een hechtorgaan bij tal van aquatische organismen, zoals crinoïden, sponzen, zeeveren, algen, etc
IJstijd
Een ijstijd is een periode waarin het klimaat op Aarde aanzienlijk kouder was ten opzichte van de omringende periode
In situ
In situ is een term die wordt gebruikt wanneer een fossiel wordt aangetroffen in de oorspronkelijke afzetting
Incertae sedis
Incertae sedis is een term die wordt gebruikt als het onzeker is in welk onderdeel van de taxonomie een organisme moet worden geplaatst
Iridium anomalie
Een Iridium anomalie is een ongebruikelijke afwijking in de hoeveelheid van het element iridium in een bepaalde geologische laag
Klastisch
Een klastisch gesteente is een gesteente dat is opgebouwd uit brokstukken van andere gesteenten
Kwartair
Het Kwartair is de jongste geologische periode die duurde vanaf 2,6 miljoen jaar geleden tot nu
Kwartsiet
Kwartsiet is een gesteente dat oorspronkelijk zandsteen geweest dat onder invloed van metamorfose gedeeltelijk opnieuw gekristalliseerd is
Levend fossiel
Een levend fossiel is een soort organisme dat als enige is overgebleven omdat verwante soorten zijn uitgestorven
Lycophyta
De huidige lycophyten vormen een kleine groep planten die voornamelijk uit wolfsklauwen en biesvarens bestaat
Mammoet
De uitgestorven mammoeten behoren tot de meest tot de verbeelding sprekende Pleistocene zoogdieren
Massa-extinctie
Massa-extinctie is het massaal uitsterven van soorten organismen op aarde binnen een korte tijdsduur
Merostomata
De Merostomata vormen een klasse binnen de Arthropoda en omvatten onder andere de degenkrabben
Metamorf gesteente
Metamorfe gesteenten zijn stollingsgesteenten en sedimenten die zijn veranderd onder invloed van metamorfose
Mica
Mica is een groep van mineralen die zacht is en een laagsgewijs monoklien kristalstelsel hebben
Mohorovičić discontinuiteit
De Mohorovičić discontinuiteit is de grens tussen de aardkorst en de aardmantel
Morene
Aan het uiteinde van een gletsjers wordt het steenmateriaal en puin wat is meegevoerd afgezet in de morene
Museum
Een museum is een doorgaans publieke instelling die een educatieve dienst vervult voor de samenleving
Natuurlijke selectie
Natuurlijke selectie is een natuurlijk proces dat een hoofdrol speelt in de evolutie van soorten
Neotenie
Neotenie is het verschijnsel dat sommige diersoorten nooit volwassen worden, maar zich wél kunnen voortplanten
Nomen dubium
Een soort in de taxonomie is Nomen dubium als het werkelijk bestaan van de soort twijfelachtig is
Nomen nudum
De term Nomen nudum wordt in de taxonomie gebruikt om een soort aan te geven die voor de wetenschap ongeldig is
Ontogenie
Ontogenie is de studie van de ontwikkeling van een organisme vanaf embryo totaan de volwassen vorm
Ontsluiting
Een ontsluiting is in de geologie een plek waar in situ gesteente aan de oppervlakte bestudeert kan worden
Opisthocoele wervel
Een Opisthocoele wervel is een wervel waarvan het wervellichaam aan de anterieure zijde concaaf is, en aan de posterieure zijde convex
Ordovicium
Het Ordovicium is een geologisch tijdperk dat duurde van 485 tot 443 miljoen jaar geleden
Paleomagnetisme
Het paleomagnetisme kan onderzocht worden door de orientatie van het magnetisch veld van magnetische mineralen te meten
Paleozoïcum
Het Paleozoïcum omvat de geologische tijdperken Cambrium, Ordovicium, Siluur, Devoon, Carboon en Perm
Pangea
Pangea is een supercontinent waarin alle continenten verenigd waren tussen het einde van het Perm en het Trias
Parapatrie
Parapatrie is de vorming van een nieuwe soort waarbij de populaties elkaar gedeeltelijk overlappen
Parasiet
Parasitisme is een vorm van symbiose van twee soorten waar de samenwerking schadelijk is voor één van de soorten
Pareidolie
Pareidolie is een fenomeen waarbij we menen zaken te herkennen in willekeurige, vage vormen
Parsimonie
Het wetenschappelijk concept dat de meest eenvoudige verklaring voor een fenomeen doorgaans de voorkeur heeft
Permineralisatie
Permineralisatie is een zeldzaam type fossilisatie waarbij de vorm van de weke delen van een organisme bewaard kan blijven
Plantae
De Plantae of planten vormen een koninkrijk met een metabolisme dat gebaseerd is op fotosynthese
Platentektoniek
Platentektoniek is de de theorie dat beweging van schollen aardkorst over de Aarde verklaart
Pleistoceen
Het Pleistoceen is een geologische periode die duurde van 2,588 miljoen jaar tot 11.560 jaar geleden
Polyfyletisch
Een polyfyletische taxonomische eenheid wordt zo genoemd als de laatse gemeenschappelijk voorouder niet tot die taxonomische eenheid behoort
Polyplacophora
De Polyplacophora of keverslakken zijn mariene mollusca met een schaal die bestaat uit een reeks plaatjes
Precambrium
Het Precambrium is het geologisch tijdperk dat duurde vanaf het ontstaan van de Aarde tot 541 miljoen jaar geleden
Prehistorie
prehistorie is het gedeelte van de menselijke geschiedenis waar geen geschreven bronnen over beschikbaar zijn
Proximaal
Proximaal is in de anatomie een lichaamsdeel dat zich dichter naar het midden van het lichaam bevindt
Pseudofossiel
Pseudofossielen zijn natuurlijke voorwerpen die op fosielen lijken, maar dat niet zijn
Pteridophyta
Na de bloemplanten vormen de Pteridophyta, oftewel varenachtigen, de grootste en meest diverse groep vaatplanten
Pteridospermophyta
Pteridospermophyta wordt gebruikt als verzamelnaam voor een aantal uitgestorven groepen naaktzadigen met op varenbladen lijkende bladeren
Pterosauria
De Pterosauria of vliegende reptielen is een orde van de reptilia die in het Mesozoïcum leefden
Radiometrische datering
radiometrische datering laat toe om bepaalde lagen relatief nauwkeurig te dateren
Relatieve datering
Relatieve datering van gesteentelagen is het bepalen welke laag ouder is dan de andere
Ringsoorten
Een ringsoort is een organisme die in meerdere varieteiten voorkomt en die qua verspreiding een cirkel vormen
Rivierterras
Een rivierterras is een overblijfsel van een riviervlakte toen de rivier nog op een hoger niveau door het landschap stroomde
Sauropsida
De groep van de Sauropsida behoort tot de gewervelde dieren en omvat alle reptielen en vogels
Schatsky Distance
De Schatzky Distance is een parameter die gebruikt wordt als diagnostische eigenschap bij de determinatie van belemnieten
Scheermes van Ockham
Het principe houdt in dat men in een hypothese niet moet uitgaan van het bestaan van iets als het op een envoudiger manier verklaard
Sclerotische ring
Een sclerotische ring is een cirkelvormig bot wat rond de ogen van sommige gewervelden voorkomt
Sedimentologie
Sedimentologie is de wetenschap die de vorming van sedimenten en sedimentaire gesteenten bestudeert
Sipho
Een sipho is een buis die de verschillende kamers in de schelp van sommige cephalopoden verbindt
Soort
Een soort is een groep van individuen die onderling vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen
Stratigrafie
Stratigrafie is de wetenschap binnen de geologie die de opeenvolging van lagen gesteente onderzoekt
Stratovulkaan
Stratovulkanen zijn hoog en kegelvormig en voldoen aan het klassieke beeld van een vulkaan
Stromatoliet
Stromatolieten ontstaan doordat onder matten van blauwwieren kalkdeeltjes worden aaneengekit
Structurele geologie
Structurele geologie is de deelwetenschap die zich bezighoud met endogene processen
Subductie
Subductie is het proces waarbij een aardplaat met oceanische korst onder een andere aardplaat schuift
Supercontinent
Een supercontinent is een continent waarin meerdere aardplaten door plaattektoniek met elkaar zijn verenigd
Sutuur
Met sutuur of sutuurlijn wordt in algemene termen de naad tussen verschillende onderdelen van een organisme aangeduid
Taxonomie
Fossielen en levende soorten organismen worden ingedeeld volgens een internationaal systeem van naamgeving
Tethys
De Tethysoceaan was een oceaan die zich bevond tussen de paleocontinenten Gondwana en Laurazië
Typelocatie
Een typelocatie is een locatie waar een geologische formatie of fossiel voor de eerste keer is beschreven
Uitvloeiingsgesteente
Als lava aan de oppervlakte komt ontstaat bij afkoeling een uitvloeiingsgesteente
Veldspaat
Veldspaat is een veelvoorkomend mineraal in stollingsgesteenten zoals graniet en metamorfe gesteenten
Vulkaan
Een vulkaan is een plek waar tijdens erupties lava, gassen of brokken steen naar buiten komen
Vuursteen
Vuursteen is een gesteente dat bestaat uit SiO2, een vorm van het mineraal Kwarts zonder kristalstructuur
Vuursteeneluvium
Vuursteeneluvium is een ophoping van vuursteen ontstaan door oplossing van het omringende kalksteen
Woestijnroos
Een woestijnroos ontstaat door kristallisatie van Gips of Bariet in de bodem van een woestijn
Doneer
Wij zijn geheel afhankelijk van donaties. Daarom vragen wij onze gebruikers ons te helpen.