door Frederik Lerouge

Bij het aan elkaar passen van de stukken is meteen is duidelijk dat er wat schade is aan de voorrand met lip. Jammer aangezien dit toch een typerend deel is van dit genus. De aanwezigheid van het eerste thoraxsegment, waarvan de bovenste rand net zichtbaar is, en het feit dat beide librigena aanwezig zijn en nauw op het cranidium aansluiten, zijn goede indicaties dat de trilobiet compleet is. De eerste foto toont het stuk zoals verworven.

Het originele stuk.

Een eerste stap is het aanzetten van de ontbrekende delen, i.e. het oog en de rand met (een deel van) het preglabellair veld. Bovenop de glabella is er ook een flinterdun laagje van de schaal weggesprongen, en inspectie leert dat dit niet meer volledig in de afdruk zit, dit wordt dan ook niet meer teruggezet. 

Eerst worden met een slijpgereedschap twee kleine blokjes uitgeslepen met de ontbrekende delen. Deze worden zorgvuldig schoongemaakt en gepast, waarna hun omtrek op het stuk getekend worden. Dit vergemakkelijkt het passen bij het eigenlijke lijmen. Omdat de stukken nog geprepareerd moeten worden, wordt gewerkt met een sterk hechtende epoxylijm. Voordeel is ook dat deze lijm de ontbrekende scherven aan het preglabellair veld zal opvullen. Na het lijmen en aanprepareren ziet het stuk er als volgt uit:

Na het aanzetten en deels prepareren van de ontbrekende stukken.

Het oog is vrijwel volledig geprepareerd.

De bewaartoestand van het stuk is uitstekend, let op de combinatie van terraslijnen en tuberkels op de voorzijde van de glabella. Een dun transparant mineraal laagje op de trilobiet zorgt voor bleke plekken als het breekt (zie vb. de rand van het cephalon op bovenstaande foto), dit maakt ook dat elke treffer, hoe klein ook, erg duidelijk te zien zal zijn. Er is dus weinig ruimte voor fouten. Omdat het niet duidelijk is of dit laagje al dan niet deel uitmaakt van de trilobiet, wordt besloten het zoveel mogelijk ongeschonden te houden, hoewel het volledig verwijderen van dit laagje het stuk wellicht zou verfraaien.

De volgende foto's tonen het stuk wanneer de preparatie reeds een eind gevorderd is. De grote lijnen van de trilobiet zijn vrijgelegd. Door een deels opgerolde houding is het pygidium onder de thorax komen te liggen. Dit betekent dat er redelijk wat matrix is moeten verwijderd worden. De eerste vier thoraxsegmenten zijn volledig vrijgelegd, en eindigen in een fijne naaldvormige punt. Dat wordt opletten voor de volgende thoraxsegmenten, door de houding ligt immers elk volgend segment onder de punt van het voorgaande. Op dit ogenblik wordt besloten om de rand van het cephalon met genale stekels volledig vrijstaand te prepareren. Doordat de trilobiet niet volledig is opgerold, kan er langs de onderzijde voldoende materiaal als 'sokkel' overblijven. Compleet onverwacht breekt een grote scherf met ca. 1/3 van de linker genale stekel af. Wanneer dat gebeurt, wordt het steentje meteen weggeblazen door de luchtstroom die over de tip van de preparatiepen blaast. Niet te vinden, dus wordt de kuis- en zeefroutine toegepast: de gehele werktafel wordt schoongeveegd, en het puin wordt in fracties gezeefd. Na nog geen 5 minuten zoeken in de meest voor de hand liggende fractie wordt de stekel gespot: oef. Het aanzetten gebeurt opnieuw met epoxy.

Omdat de kans groot is dat in de volgende fase van de preparatie nog delen van de wangstekels afbreken, worden ze langs de bovenzijde voorzien van een lijmstrip. Deze houdt (hopelijk) de stukken samen, moest er een breuk ontstaan. De breuk van de voorrand is grotendeels opgevuld met epoxylijm, om ze volledig op te vullen wordt nog een zeer dunvloeibare lijm aangebracht.

De grote lijnen van de trilobiet zijn vrijgelegd.

De volgende stadia van de preparatie zijn zenuwslopend: met een fijne prepareernaald op halve kracht worden twee van de drie zijden van de genale stekels vrijgelegd, alsook zoveel mogelijk van de thoraxelementen. Er is weinig werkruimte. Ook aan de onderzijde van de genale stekels wordt zoveel mogelijk matrix verwijderd. Hierbij barst de linker stekel nog eens, maar de lijm doet z'n werk en de delen blijven samen. Een dunvloeibare lijm kruipt hier capillair in de breuk, zodat de delen niet eens uit elkaar gehaald moeten worden voor het lijmen. Praktisch.

Wanneer ongeveer de helft van de genale stekels vrij staan, blijkt dat het duidelijk beter is om op dit punt over te schakelen naar straaltechnieken om de genale stekels volledig vrij te krijgen. Ik heb dit zo ver mogelijk uitgesteld, omdat stralen snel tot schade kan leiden, en ik geen ander stuk van deze locatie heb om eerst op te testen. Na wat testen op de matrix met druk en straalmiddel, wordt aan lage druk en heel voorzichtig van tip naar basis gewerkt, zoveel mogelijk van het fossiel weg zodat er geen details platgeblazen worden. Regelmatig wordt gecontroleerd op detailverlies, maar dat blijkt hier enorm mee te vallen. We hebben in ieder geval een aantal goede keuzes gemaakt. Aan de onderzijde van de wangstekels zien we terraslijnen, boeiend detail.

Het fijne werk...

Nu de onderzijde van de stekels grotendeels is vrijgelegd, hebben we de werkruimte om ook de stekeltjes aan de overige thoraxsegmenten aan te pakken. Dit doen we toch weer met de prepareerpen. Zoals verwacht moeten de thoraxsegementen in volgorde afgewerkt worden. Dit lukt vlot en het resultaat is erg fraai, al heb je wel een loupe nodig om het goed te kunnen zien.

De stekels aan de thoraxsegmenten zijn vrijgelegd.

Vooraleer de laatste afwerking aan de genale stekels (incl. het verwijderen van de lijmlaag) aan te vatten, wordt de matrix afgewerkt. Grote verrassing als de linkerstekel plots weer afbreekt terwijl het stuk even opzij ligt. Ze zijn duidelijk erg bros, maar de breuk is clean dus er is niets verloren. De stekel wordt zorgvuldig opgeborgen.

Vervolgens wordt de lijmlaag op de rest van de stekels verwijderd. Dit gebeurt deels met acetone, deels ook mechanisch, met een zeer scherpe prepareernaald. Alles loop goed, tot halverwege het werk een verkeerde beweging de rechterstekel doet afbreken. Bij het manipuleren breekt het afgebroken stuk nog eens, een teken van vermoeidheid. Ik had een half uur eerder moeten ophouden.

De volgende dag begint met lijmwerk. De voorbereiding van dit lijmen neemt veel tijd in beslag. Er wordt gewerkt met een visceuze snellijm en de stukken worden gemanipuleerd met bewerkte tandenstokers onder de binoculair. Dit werkt prima en eens het lijmen zelf aangevat wordt staan de stukken snel en goed op hun plaats. Hiermee is de preparatie meteen compleet. Het eindresultaat oogt niet enkel bijzonder fraai, maar geeft ook relevante informatie over de randen en onderzijde van het cephalon, onderdelen die een belangrijke rol spelen bij voortbeweging en gedrag van deze trilobiet.

Het uiteindelijke resultaat.