De naam van het dier verwijst naar de witte haai of mensenhaai Carcharodon carcharias en tevens naar ‘gezaagde of scherpe tanden’. De soortnaam 'saharicus' verwijst naar de Sahara, het woestijngebied waar fossiele resten van dit dier zijn aangetroffen. De tanden van het dier zijn gezaagd en niet geschikt om botten te breken. Waarschijnlijk viel het dier prooidieren herhaaldelijk aan. C. saharicus kon een lengte van 12 tot 14 meter bereiken. Sommige bronnen stellen 13 meter als limiet (Pim, 2013, p. 222). Maximaal gewicht bedroeg 6 tot 8 ton. Hogere schattingen tot 15.1 ton zijn discutabel.

De schedel van het dier is lang en relatief licht. De grootste gevonden schedel heeft een lengte van 1.60 meter. De schedel heeft grote openingen om het gewicht te reduceren, de zgn. fenestrae oftewel vensters. De bek staat vol met tanden die 16 tot 20 centimeter lang kunnen worden (Pim, 2013, p. 222). De tanden zijn krom van vorm en wisselen elkaar in lengte af. Anders dan Tyrannosaurus rex heeft Carcharodontosaurus voorpoten met drie klauwen aan elke hand. In verhouding met het hele lichaam zijn ze desondanks nog relatief klein. Volgens wetenschappers behoort het dier tot de dinosauriër groep carnosauria, een groep vleesetende theropoden die lange schedels, gezaagde tanden, grote ogen en een lang dijbeenbot hebben. De Zuid-Amerikaanse, in Argentinië gevonden Giganotosaurus is aan Carcharodontosaurus verwant, maar behoort tot de aftakking Giganotosaurini. Acrocanthosaurus, een andere grote theropode (11.5 meter), die leefde tussen 116 tot 110 miljoen jaar geleden in Noord-Amerika (Texas en Oklahoma), is eveneens verwant met Carcharodontosaurus.

In Algerije werden in 1924 twee tanden gevonden van Carcharodontosaurus. Depéret en Savornin (1925) beschreven ze en kenden de fossielen toe aan Megalosaurus saharicus. De vleeseter van het geslacht Megalosaurus was lange tijd een soort ‘prullenbak’ waaraan andere vleesetende dinosauriërs toegekend werden. Jaren later beschreef paleontoloog Ernst Stromer fossielen uit de Bahariya formatie van Egypte. De fossielen waren in 1914 gevonden en bestonden uit een gedeeltelijke schedel, tanden, wervels, klauwbotten en beenbotten. De gevonden tanden leken op de fossielen beschreven door Depéret en Savornin. Stromer voerde de naam Carcharodontosaurus in omdat hij de gezaagde tanden vond lijken op de tanden van de witte haai. In 1944 bombardeerden de geallieerden Duitsland (München) en de fossielen van Carcharodontosaurus, aanwezig in een museum, werden vernietigd. Meer dan 50 jaar later, in 1995, was Paleontoloog Paul Sereno van de Universiteit Chicago op expeditie naar dinosaurusfossielen in de Kem Kem formatie (Kem Kem Beds) bij Marokko en Algerije. Niet ver van de Algerijnse grens vond Sereno een nagenoeg complete schedel (holotype ‘SGM-Din 1’) van een theropode dinosaurus. Hij zag in dat de tanden leken op de tanden gevonden en beschreven in 1925, en al snel werd duidelijk dat de vondst een Carcharodontosaurus betrof. De nieuwe schedel werd als ‘neotype’ beschreven. Dit gebeurt wanneer een origineel, het ‘holotype’, in dit geval dat van Stromer, verloren of vernietigd is. Samen met paleontoloog Steve Brusatte vond Sereno een andere soort Carcharodonotosaurus, C. iguidensis (holotype ‘MNN IGU2’). Iguidensis soort verschilt met saharicus in de hersenvorm en het bovenkaakbeen (maxilla). Fossielen van deze soort zijn eveneens gevonden in de Republiek Niger. 

Carcharodontosaurus is waarschijnlijk verwant aan de vleeseter Allosaurus uit de groep Allosauridae (Allosaurus fragilis). Een van de grootste, zo niet de grootste theropode dinosaurus uit het Jura. Net als Allosaurus heeft Carcharodontosaurus een vrij lange schedel met openingen (vensters) en bultige richels op de schedel. Anders dan T. rex (Coelurosauria) staat Carcharodontosaurus verder af van de vogels (Aves). Wetenschappers zijn van mening dat Carcharodontosaurus dinosauriërs prooidieren aanvielen met hun kaken waarbij de klauwen wellicht ook werden gebruikt. Op internet en forums zijn discussies te vinden omtrent Tyrannosaurus versus Carcharodontosaurus. Beide soorten leefden miljoenen jaren van elkaar gescheiden in verschillende gebieden en gevechten tussen beide dieren zijn uitgesloten. Toch kunnen we de verschillen tussen T. rex en Carcharodontosaurus kort bespreken. De gezaagde randen van de tanden van Carcharodontosaurus zijn geschikt om te snijden en lijken op messen. De tanden zijn vrij plat van vorm. T. rex heeft gezaagde, meer op dikke ‘bananen’ lijkende tanden waarmee hij bot kan breken. Carcharodontosaurus is een meter of twee groter dan T. rex maar heeft minder krachtige kaken. De bijtkracht van volwassen Carcharodonotosaurus dieren ligt waarschijnlijk tussen 1.3 en 3 ton. Carcharodontosaurus bijt ongeveer drie keer minder hard dan T. rex. Tyrannosaurus had een maximale bijtkracht van plusminus 5.8 ton. Carcharodontosaurus had kleinere hersenen dan T. rex, de hersenholte van T. rex was honderdvijftig procent groter (Pim, 2013, p. 222). Beide dieren waren ongeveer even zwaar, maar T. rex was robuuster gebouwd.

Tand van Carcharodontosaurus (Foto Didier Descouens, CC)

Een grote bijtkracht zoals T. rex had Carcharodontosaurus waarschijnlijk niet nodig. Zoals gezegd viel Carcharodontosaurus prooidieren, bijvoorbeeld Paralititan, herhaaldelijk aan. Wellicht deed de vleeseter een verrassingsaanval op grote planteneters. De gezaagde tanden veroorzaakten grote en diepe wonden. Bloedverlies en shock zorgden ervoor dat slachtoffers bezweken. Carcharodontosaurus is te zien in documentaires over dinosauriërs. Een van de meest bekende documentaires is ‘Planet Dinosaur’ uit 2011 van de BBC. Het is waarschijnlijk dat Carcharodontosaurus in Noord-Afrika de tot achttien meter lange Spinosaurus aegyptiacus tegenkwam. Je zou kunnen denken dat deze twee reuzen met elkaar gevochten hebben voor voedsel, maar het lijkt erop dat ze een heel verschillende ecologische niche innamen. Spinosaurus was voornamelijk een viseter, die in grote mate aangepast was op een (semi-)aquatische levenswijze.

Literatuur

Brusatte, S. (2009). Field Guide to Dinosaurs. Book Sales, Inc.

Carcharodontosaurus. English Wikipedia. Retrieved January 27, 2016. Link          

Carcharodontosaurus. Planet Dinosaur. BBC. Retrieved January 27, 2016. Link             

Koppes, S. (1996). Two Predatory Dinosaurs Unearthed In Morocco. University of Chicago News Office. Retrieved January 27, 2016. Link 

Pim, K. (2013). Dinosaurs The Grand Tour.Everything Worth Knowing About Dinosaurs from Aardonyx to Zuniceratops. The Experiment. New York.

University of Bristol. Student Identifies Enormous Dinosaur. Science Dialy. Retrieved January 24, 2016. Link   

door Ruben Krutze