Orogenese is de geologische term voor gebergtevorming. De oorzaak van orogenese ligt in de plaattektoniek. De tektonische krachten zijn sterk genoeg om lage gebergteketens te vormen van kilometers hoog. Gebergten van betekenis worden doorgaans gevormd door het botsen van tektonische platen.

In de aardgeschiedenis hebben drie hoofdfases plaatsgevonden waarbij de meeste gebergten zijn ontstaan. Tijdens de Caledonische orogenese werden in het Paleozoicum onder andere de Apalachen gevormd. In de Hercynische of Varistische orogenese tijdens het boven Carboon werden diverse gebergten gevormd die inmiddels weer zijn verdwenen door erosie. Onder andere in midden Duitsland zijn er nog resten van in de ondergrond te vinden.

In de Alpiene Orogenese begon halverwege het Krijt tijdperk, en duurt in feite nog steeds voort. Hierbij ontstonden bij de botsing van de Afrikaanse en Euraziatische plaat de Alpen. Vervolgens ontstonden de Karpaten, de Kaukasus, de gebergten in Turkije en Iran. Daarna volgde de botsing van de Indiase plaat met de Euraziatische plaat. Hierbij ontstonden de Himalaya. Deze botsing duurt nog steeds voort.